Chống gian lận thương mại, bảo vệ người tiêu dùng trên sàn thương mại điện tử

Ngày 14/3 tại Hà Nội, Hội thảo Chống gian lận thương mại, hàng giả và bảo vệ người tiêu dùng trên thương mại điện tử được Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước, Bộ Công Thương phối hợp với Hiệp hội chống hàng giả Cooperatieve Vereniging SNB - React U.A (REACT) tổ chức. Đây là một trong những hoạt động nhằm hưởng ứng Ngày Quyền của Người tiêu dùng Việt Nam 15/3/2025.

Phát biểu khai mạc, ông Nguyễn Thanh Bình, Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước nhấn mạnh, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của internet, xu hướng kinh doanh trực tuyến đã đem lại hiệu quả kinh tế cho rất nhiều ngành nghề kinh doanh tại Việt Nam. Điều đó được thể hiện rõ nét trong giai đoạn dịch COVID-19 bùng phát, sự tăng trưởng bứt phá của thương mại điện tử góp phần đưa Việt Nam trở thành một trong những thị trường tiềm năng nhất khu vực ASEAN.

Tuy nhiên, song hành với sự phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử, các đối tượng đã lợi dụng để kinh doanh, buôn bán hàng giả, hàng cấm, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ. Thậm chí, lợi dụng thương mại điện tử để lừa đảo chiếm đoạt tài sải, tuyên truyền và phổ biến các sản phẩm cấm, có cả những sản phẩm xâm phạm đến chủ quyền, an ninh quốc gia. Các hành vi vi phạm ngày càng tinh vi, khó lường cả về quy mô lẫn địa bàn hoạt động.

Thời gian qua, việc đấu tranh chống hàng giả bảo vệ người tiêu dùng nói chung và trong lĩnh vực thương mại điện tử nói riêng đạt kết quả khả quan. Điển hình, trong năm 2024, riêng trong lĩnh vực thương mại điện tử, lực lượng quản lý thị trường đã tiến hành kiểm tra, xử lý trên 3.400 vụ; trong đó, riêng lĩnh vực hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ xử lý 1.256 vụ, xử phạt vi phạm hàng chính trong năm 2024 khoảng 1,9 triệu USD, trị giá hàng hóa tịch thu, xử lý khoảng gần 2 triệu USD.

Từ thực tế kiểm tra, kiểm soát trên thị trường có thể thấy, hầu hết các sản phẩm có thương hiệu, được người tiêu dùng ưa chuộng đều có nguy cơ bị làm giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ. Xét về góc độ kinh tế, hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ gây ảnh hưởng rất lớn đến lợi nhuận, làm giảm uy tín của những doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh chân chính, khiến người tiêu dùng hiểu lầm, dẫn đến việc quay lưng với sản phẩm. Mặt khác, vì có lợi thế về giá so với với hàng thật mà hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ khiến những mặt hàng chính hãng, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng lâm vào tình trạng ế ẩm, suy giảm doanh thu dẫn đến phá sản hoặc phải chuyển đổi mặt hàng kinh doanh khác.

Nhận thức được điều này, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước, Bộ Công Thương đã triển khai và tham mưu cho Chính phủ nhiều hoạt động cụ thể để giảm thiểu vấn nạn này nhằm hướng tới việc phát triển thương mại điện tử lành mạnh và bảo vệ người tiêu dùng. Trong số đó, nổi bật là Đề án về chống hàng giả và bảo vệ người tiêu dùng trong thương mại điện tử đến năm 2025 đã được Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang ký Quyết định số 319/QĐ-TTg vào ngày 29/3/2023.

Với sự phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử, nhiều đối tượng đã lợi dụng để kinh doanh, buôn bán hàng giả, hàng cấm, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ.

Ông Nguyễn Đức Lê - Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước cho biết: "Mục tiêu chính của Đề án là bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, đấu tranh chống hàng giả và các hành vi gian lận thương mại khác. Trong năm 2025, đơn vị sẽ tiến hành tổng kết, đánh giá những kết quả đã đạt được của Đề án, phân tích những khó khăn vướng mắc và tiếp tục trình kế hoạch triển khai giai đoạn tiếp theo của Đề án".

Tuy nhiên, để Đề án triển khai mang lại hiệu quả cao cần hoàn thiện cơ chế, chính sách pháp luật, có chế tài phục vụ đấu tranh chống hàng giả. Nâng cao năng lực chuyên môn, trau dồi kinh nghiệm, áp dụng công nghệ vào đấu tranh, xử lý các hành vi vi phạm.

Theo ông Nguyễn Đức Lê, năm 2024, Tổng cục Quản lý thị trường đã ký biên bản hợp tác với Cục Công nghiệp an ninh, Bộ Công An. Dự kiến năm 2025 sẽ xây dựng hệ thống phần mềm dữ liệu với hoạt động trong thương mại điện tử nói riêng và thương mại nói chung thông qua xác định và truy vết các sản phẩm hàng hóa; trước mắt sẽ thí điểm mặt hàng sách giáo khoa.

"Việc hội thảo được tổ chức trước Ngày bảo vệ Quyền lợi người tiêu dùng 15/3 là hành động nhắc nhau dù đấu tranh chống các hành vi gian lận thương mại với các hình thức khác nhau nhằm mục đích cao nhất là bảo vệ người tiêu dùng. Bởi hơn ai hết, người tiêu dùng chính là người đóng góp cho nền kinh tế phát triển. Khi người tiêu dùng được bảo vệ, quyền lợi hợp pháp của doanh nghiệp mới được bảo vệ nhờ đó xã hội ngày càng phát triển" ông Nguyễn Đức Lê chia sẻ.

Theo bà Trịnh Thúy Hằng, Giám đốc React Việt Nam đã phác thảo bức tranh tổng quát về tình hình các sản phẩm vi phạm trên thị trường; trong đó, có một số dòng sản phẩm được tiêu thụ cao. Cụ thể như thuốc giun Fugaca, thuốc chữa bệnh, các sản phẩm thuộc lĩnh vực thời trang, túi xách của một số nhãn hiệu nổi tiếng đã đăng ký bảo hộ tại Việt Nam.

Các đơn vị đề xuất tăng cường hợp pháp giữa các đại diện thương hiệu, cơ quan thực thi và nền tảng thương mại điện tử để phát hiện và xử lý hàng giả nhanh chóng.

Bên cạnh đó, hội thảo đã được lắng nghe đại diện các sàn thương mại điện tử như Shopee, Lazada, TikTokshop cũng như đại diện các nhãn hiệu, luật sư đại diện pháp lý của nhãn hiệu chia sẻ về những thách thức trong chống hàng giả trên các nền tảng thương mại điện tử cũng như giải pháp mà đơn vị triển khai chống gian lận thương mại, hàng giả trên không gian mạng.

Trao đổi một số kinh nghiệm kiểm tra hàng giả tại thị trường online và offline, ông Phạm Thanh Hiền, Giám đốc phụ trách điều tra và thực thi của React Việt Nam kiến nghị, để mang lại hiệu quả trong việc xử lý hành vi vi phạm trong kinh doanh hàng giả. Thời gian tới, đơn vị đề xuất tăng cường hợp pháp giữa các đại diện thương hiệu, cơ quan thực thi và nền tảng thương mại điện tử để phát hiện và xử lý hàng giả nhanh chóng; xem xét các thông tin hoạt động bán hàng trực tuyến là một trong những chứng cứ để kiểm tra đối tượng vi phạm. Bên cạnh đó, xây dựng kênh tiếp nhận thông tin cảnh báo sớm dựa trên phản hồi của người tiêu dùng về sản phẩm kém chất lượng; thực hiện các chiến lược truyền thông giúp người tiêu dùng, người bán hàng nhỏ lẻ nhận thức được về hàng giả.

Trong khuôn khổ Hội thảo, Ban Tổ chức đã trưng bày và trực tiếp hướng dẫn cho các đại biểu tham dự cách nhận diện hàng thật, hàng giả hàng chục nhãn hiệu thuộc các lĩnh vực như hóa mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, hàng gia dụng, thời trang, túi xách. Qua đó, nhằm nâng cao kiến thức về trong việc phát hiện, xử lý hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ trong quá trình thực thi công vụ, bảo vệ thương hiệu và người tiêu dùng trong mua sắm hàng hóa trên môi trường thương mại điện tử.

"Thông qua hội thảo, hy vọng mối quan hệ hợp tác giữa lực lượng thực thi với các doanh nghiệp là thành viên của React sẽ được tăng cường, góp phần nâng cao hiệu quả trong đấu tranh phòng chống hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trên môi trường thương mại điện tử cũng như thương mại truyền thống và lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp là thành viên của React kinh doanh tại Việt Nam" ông Nguyễn Thanh Bình kỳ vọng.

Theo: vtv.vn