Khơi thông các điểm nghẽn, tạo "cú hích" cho kinh tế tư nhân

Hiện nay, khu vực kinh tế tư nhân có hơn 940.000 doanh nghiệp và hơn 5 triệu hộ kinh doanh đang hoạt động. Đây là lực lượng nòng cốt tạo ra của cải, vật chất, đóng góp quan trọng vào tăng trưởng kinh tế, tạo việc làm, tăng thu nhập, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, góp phần xóa đói giảm nghèo và ổn định xã hội.

Khu vực kinh tế tư nhân đóng góp khoảng 51% GDP, hơn 30% tổng thu ngân sách nhà nước, hơn 30% tổng kim ngạch xuất nhập khẩu, gần 60% tổng vốn đầu tư toàn xã hội, 82% tổng số lao động trong nền kinh tế.

Nhiều doanh nghiệp tư nhân đã vươn lên mạnh mẽ không chỉ làm chủ thị trường nội địa mà còn khẳng định thương hiệu trên thị trường quốc tế… Tuy nhiên, kinh tế tư nhân vẫn còn không ít tồn tại, hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu là động lực quan trọng nhất của kinh tế đất nước...

Mới đây, Thủ tướng Chính phủ đã ra Quyết định số 526/QĐ-TTg thành lập Ban Chỉ đạo xây dựng Đề án Phát triển kinh tế tư nhân nhằm tạo "cú hích" cho kinh tế tư nhân, bảo đảm khơi thông các điểm nghẽn, rào cản và tạo được sự hứng khởi, niềm tin và môi trường thông thoáng, hấp dẫn để khu vực kinh tế tư nhân phát triển.

Hiện, Chính phủ đang tiếp thu ý kiến các bộ, ngành, địa phương, xây dựng Dự thảo Đề án Phát triển kinh tế tư nhân nhằm tạo động lực giúp các doanh nghiệp tư nhân vươn lên, trở thành lực lượng đóng góp quan trọng hàng đầu cho nền kinh tế trong nhiều thập kỷ tới.

Gỡ nút thắt thể chế

Nhấn mạnh vai trò của doanh nghiệp tư nhân, TS. Nguyễn Đình Cung - nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) nêu thực tế: Ở những vùng miền kinh tế của đất nước, đặc biệt là những vùng khó khăn, những doanh nghiệp khu vực kinh tế tư nhân đều có mặt. “Ở những ngành nghề trước đây chúng ta thường nói mà chỉ có doanh nghiệp nhà nước có thể làm thì bây giờ doanh nghiệp tư nhân làm tốt hơn”, ông Cung nói.

Theo TS. Nguyễn Đình Cung, đến nay, doanh nghiệp tư nhân vẫn phát triển thụ động và đối mặt với rất nhiều rào cản, trong đó lớn nhất là thể chế. Doanh nghiệp tư nhân chưa được khuyến khích, hỗ trợ một cách có hệ thống để khơi dậy hết tiềm năng.

Ông Cung cho rằng, doanh nghiệp tư nhân là động lực quan trọng nhất của tăng trưởng kinh tế, cần tăng trưởng cao nhất. Nếu khu vực này không đạt tăng trưởng khoảng 10% thì nền kinh tế chắc chắn sẽ không đạt được mục tiêu đề ra.

Nguyên viện trưởng CIEM nhấn mạnh đến hai trụ cột: Thứ nhất là cải cách thể chế. Tháo được “điểm nghẽn của điểm nghẽn”, tạo “đột phá của đột phá” thì trọng tâm của trụ cột này phải chuyển đổi, tháo bỏ. Tháo bỏ, chuyển đổi hệ thống pháp luật chồng chéo, trùng lặp, không rõ ràng, không hiệu quả, không cụ thể, minh bạch…

Hệ thống pháp luật thiên về quản lý, “không quản được thì cấm”, tức “năng lực hiểu biết của cơ quan nhà nước đến đâu thì mở cho làm đến đó”, cần phải được chuyển sang một hệ thống pháp luật thông thoáng, tạo môi trường thực sự tự do kinh doanh, thực sự tự do sáng tạo, kinh doanh bình đẳng với một chi phí tuân thủ thấp, không gặp rủi ro pháp lý trong hoạt động kinh doanh. Doanh nghiệp được thể hiện hết khả năng của mình để cống hiến làm giàu cho bản thân và đất nước. Đồng thời, những tranh chấp xảy ra được giải quyết một cách công bằng, hiệu quả.

Trụ cột thứ hai, về phần vốn từ doanh nghiệp, cần tạo ra một môi trường, hệ thống chính sách hỗ trợ, khuyến khích thúc đẩy phát triển doanh nghiệp tư nhân. Ở đây, tạo cho họ một môi trường tiếp cận vốn, đất đai, khoa học công nghệ, dữ liệu… kịp thời, đủ lớn về quy mô và đồng bộ để họ bứt phá lên một cấp độ mới, từ siêu nhỏ đến vừa, vừa đến lớn - một ngưỡng rất khó của doanh nghiệp.

“Khuôn khổ để doanh nghiệp phát triển không chỉ là vốn tín dụng, mà còn là vốn đầu tư dài hạn. Như vậy, Nhà nước cần mở ra thị trường vốn đầu tư đa dạng hơn, giảm gánh nặng cho phía ngân hàng. Phải phát triển thị trường vốn có các loại quỹ, điều mà hiện nay chúng ta đang thiếu rất nhiều. Vì thiếu nên nhiều doanh nghiệp chưa phát triển được”, TS. Cung nhấn mạnh.

Giải “cơn khát” vốn

Theo đánh giá của Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam, TS. Nguyễn Văn Thân, tỷ lệ dư nợ của doanh nghiệp tư nhân có thể nói rất cao. Dư nợ cao chứng tỏ các doanh nghiệp nhỏ và vừa đang phát triển.

Đối với doanh nghiệp tư nhân, vấn đề vốn luôn quan trọng, do đó, ông Thân cho rằng, cần phải nghĩ đến việc đảm bảo như thế nào để ngân hàng yên tâm cho vay. “Không còn cách nào khác là qua con đường khoa học công nghệ. Cho vay thì các doanh nghiệp cần liên kết với nhau”, ông Thân nói.

Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam thẳng thắn nêu: Có hiện tượng là các nhà băng đang tập trung cho vay doanh nghiệp lớn. Cũng cần thông cảm bởi áp lực từ doanh thu tới các ngân hàng là rất lớn. Như vậy, doanh nghiệp nhỏ và vừa muốn vay cần tập trung vào liên kết thành một địa chỉ, thông qua Hiệp hội để giới thiệu các doanh nghiệp có nhu cầu vay vốn tới ngân hàng.

“Điều này mang lợi ích về mặt thời gian. Các ngân hàng cho vay cũng yên tâm hơn rất nhiều. Cần phải liên kết, sát cánh để Hiệp hội có thể giúp các doanh nghiệp. Có rất nhiều các phương án để doanh nghiệp huy động vốn, ngoài ngân hàng thì còn các quỹ… Nhưng vẫn cần tạo điều kiện cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa dễ tiếp cận hơn so với đi vay ở ngân hàng”, ông Thân gợi ý.

Vốn ngân hàng vẫn là “cứu cánh”

Về phía doanh nghiệp, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Kim Nam, ông Nguyễn Kim Hùng cho biết: Thời gian gần đây, Bộ Chính trị đã ban hành hai Nghị quyết rất quan trọng đối với doanh nghiệp, doanh nhân trong tình hình mới. Đây là động lực quan trọng thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp, phát triển sản xuất, kinh doanh, phục hồi và tăng trưởng sau thời gian khó khăn.

Hiện nay, ngân hàng vẫn là “cứu cánh” quan trọng đối với bất kỳ loại hình doanh nghiệp nào. Tuy nhiên, để bứt phá, doanh nghiệp rất mong có được các chương trình, chính sách hỗ trợ tài chính cho đổi mới sáng tạo.

“Chúng tôi rất mong các ngân hàng dành ra một nguồn vốn nhất định cho lĩnh vực này. Doanh nghiệp muốn phát triển khoa học - công nghệ phải mất ít nhất 10 năm, nếu có sự hỗ trợ thì thời gian này sẽ được rút ngắn đáng kể”, ông Hùng đề xuất.

Đề cập đến kênh dẫn vốn cho doanh nghiệp, nguyên Phó Chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính Quốc gia, TS. Lê Xuân Nghĩa cho hay: Việt Nam có khoảng 900.000 doanh nghiệp, nhưng chỉ khoảng 500 doanh nghiệp huy động vốn trên sàn chứng khoán, trong đó có một số doanh nghiệp lên sàn vì thương hiệu chứ không phải để huy động vốn. Ngay cả những nghiệp huy động vốn từ sàn chứng khoán cũng vẫn phải dựa vào vốn ngân hàng.

“Chúng ta từng có hy vọng trong một thời gian ngắn phát triển thị trường vốn trung và dài hạn, nhưng đã đến lúc phải “tỉnh ngộ”. Một tỷ phú của Việt Nam chia sẻ từng huy động được vốn trên sàn quốc tế từ Nhật Bản và Hàn Quốc khoảng 1,1 tỷ USD để trang trải một số hoạt động trong 2 năm, còn huy động vốn ở sàn trong nước rất khó. Nói ra để thấy vốn của doanh nghiệp hiện nay chủ yếu dựa vào ngân hàng thương mại và không có cách nào khác”, ông Nghĩa nêu thực tế.

Trần Ngọc/VOV.VN