Doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh, ứng phó với thuế đối ứng 46% của Mỹ

"1 mũi tên trúng 2 đích"

Theo chuyên gia kinh tế Đỗ Thiên Anh Tuấn - Giảng viên Trường Chính sách công và quản lý Fulbright Việt Nam, mục đích chủ yếu của chính sách này là Tổng thống Mỹ muốn cải thiện cán cân thương mại. Chính vì vậy, DN và Chính phủ phải có giải pháp ngắn hạn và dài hạn.

Trước mắt, ngoài chính sách ngoại giao, Việt Nam nên tăng cường nhập khẩu thiết bị, máy móc, công nghệ cao của Mỹ. Vì phần lớn DN của Việt Nam là DN nhỏ và vừa nên năng lực này vẫn còn yếu. Giải pháp này là "1 mũi tên trúng 2 đích", vừa nâng cao hiệu quả, chất lượng sản xuất và năng lực cạnh tranh của DN, vừa giảm dần thâm hụt thương mại giữa Mỹ và Việt Nam. Tuy nhiên, để làm tốt việc này, Nhà nước nên có cơ chế chính sách hỗ trợ DN về lãi suất tín dụng khi đầu tư đổi mới thiết bị, công nghệ sản xuất và nhiều nước trên thế giới đã hỗ trợ DN như vậy.

Về giải pháp lâu dài, chuyên gia kinh tế Đỗ Thiên Anh Tuấn cho rằng, cần có chính sách hỗ trợ DN đa dạng hóa thị trường xuất khẩu. “Liên minh châu Âu là thị trường rất khó tính, đặt ra tiêu chuẩn về phát thải, phát triển bền vững rất chặt. Chúng ta có khả năng nâng cấp DN, chuyển đổi để có thể đáp ứng những tiêu chuẩn mới, tham gia những thị trường mới như vậy. Nhà nước phải có chính sách tín dụng cho DN vì đây là thời điểm nâng cấp năng lực khoa học công nghệ cho DN”, ông Anh Tuấn chỉ ra.

Còn ông Vũ Thái Sơn, Tổng Giám đốc Công ty CP Long Sơn cho rằng, nếu Mỹ áp dụng thuế đối ứng cao với ngành chế biến hạt điều, sẽ rất khó khăn cho DN, vì thị trường Mỹ chiếm 21% kim ngạch xuất khẩu của ngành hạt điều Việt Nam. Hiện nay, mức thuế Mỹ áp dụng cho ngành hạt điều xuất khẩu vào nước này là 0%. Ông Sơn hy vọng, mặt hàng này sẽ không bị áp thuế cao, vì nó nằm trong nhóm hàng tiêu dùng thiết yếu của Mỹ.

Điều DN lo lắng là sau khi Tổng thống Mỹ công bố việc áp thuế đối ứng với Việt Nam 46%, ngay lập tức hoạt động kinh doanh bị ảnh hưởng. Nhiều khách hàng đã chần chừ chưa dám mua, nhận hàng ngay, mà chờ chính sách thuế cụ thể sau ngày 9/4. Cùng lúc đó, có một số nhà cung cấp hạt điều thô ở châu Phi đã chào hàng giảm giá bán, tác động đến tâm lý khách hàng của DN.

Theo ông Vũ Thái Sơn, trước mắt để thuận lợi trong đàm phán mức thuế với ngành hàng này, Chính phủ Việt Nam có thể áp dụng mức thuế nhập khẩu một số loại hạt nông sản của Mỹ về mức 0%, các loại hạt này nhu cầu không cao, như hạt hạnh nhân, hạt dẻ cười… nên sản lượng nhập về Việt Nam rất ít. Bên cạnh đó, ông Thái Sơn kiến nghị, trong khó khăn này để nâng cao năng lực cạnh tranh của DN, cơ quan chức năng cần rà soát, loại bỏ những thủ tục hành chính không cần thiết, nhất là trong nhập khẩu nguyên, vật liệu sản xuất để DN giảm chi phí.

“DN đã chịu quá nhiều thủ tục hành chính, quy định bất hợp lý làm cho chi phí tăng cao. Trong khi chi phí logistics đã cao, việc nhập nguyên liệu, thành phẩm phục vụ sản xuất … về sản xuất còn chịu rất nhiều quy định bất hợp lý. Ví dụ như nhập đèn led về phục vụ sản xuất, tiết kiệm chi phí thì phải kiểm định, nhưng kiểm định kéo theo rất nhiều thủ tục rườm rà”, ông Sơn phàn nàn.

Chế biến nông sản chuyên sâu

Ông Nguyễn Văn Mười, Phó Tổng thư ký Hiệp hội rau quả Việt Nam cho rằng, hiện nay phần lớn sản phẩm nông nghiệp của Việt Nam là xuất khẩu tươi, sơ chế nên xuất khẩu sản lượng nhiều, nhưng giá trị không cao và nhiều rủi ro khi thị trường biến động hoặc thay đổi chính sách về thuế. Chính vì vậy, cần chính sách thúc đẩy DN đầu tư chế biến nông sản chuyên sâu để xuất khẩu. Hiện nay, cả nước có 51.000 DN liên quan đến ngành chế biến, trong đó chỉ có 7.500 cơ sở, DN chế biến theo quy mô công nghiệp, và trong ngành rau, quả chỉ 150 DN chế biến có công nghệ cao.

Ông Mười kiến nghị, cần có nhiều chính sách hỗ trợ DN đầu tư khoa học công nghệ để chế biến sâu, nâng cao giá trị nông sản xuất khẩu và quy họach vùng trồng nguyên liệu, gắn với nhà máy chế biến, giảm chi phí sản xuất, logistics … để nâng cao sức cạnh tranh. Nhất là khi hiện nay, nhiều ngành hàng nhà máy đặt một nơi, vùng nguyên liệu ở một nơi khác, như nguyên liệu trồng ở Đắc Nông nhưng nhà máy ở TP.HCM, Long An và Bình Dương…

“Hiện nay chi phí vận chuyển vận chuyển rất cao, nên các DN phải quy hoạch vùng nguyên liệu gắn với nhà máy sản xuất, vì có những vùng nguyên liệu rất lớn nhưng không có nhà máy đặt ngay tại đó, khiến DN rất bị động nguyên liệu trong sản xuất. Đây cũng là dịp chúng ta thúc đẩy quy hoạch lại vùng nguyên liệu và nhà máy để giảm chi phí vận chuyển”, ông Mười nêu quan điểm.

Về giải pháp lâu dài, nhiều chuyên gia và DN cho rằng, Việt Nam cần tiếp tục đa dạng hóa thị trường xuất khẩu. Tuy nhiên, điều này không dễ và không thể làm trong một sớm một chiều, cần nguồn lực dài hơi để đầu tư đổi mới công nghệ, nâng cao chất lượng sản phẩm, năng lực cạnh tranh và đáp ứng các tiêu chuẩn xanh khắt khe của thị trường khó tính khác. Việc này cần có các chính sách hỗ trợ cho DN nhỏ và vừa trong đổi mới công nghệ và xúc tiến thương mại.

Ngày 3/4, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã chủ trì cuộc họp của Thường trực Chính phủ với các Bộ, ngành đánh giá tình hình, thảo luận giải pháp sau khi Mỹ vừa công bố áp thuế đối ứng với hàng hóa đến từ nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam.

Thủ tướng yêu cầu thành lập ngay tổ phản ứng nhanh về vấn đề này do Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn đứng đầu; giao Phó thủ tướng Hồ Đức Phớc chủ trì, chỉ đạo các bộ, ngành tổ chức lắng nghe ý kiến từ các doanh nghiệp, trong đó có các doanh nghiệp xuất khẩu lớn. Bộ Công Thương vừa có công hàm đề nghị phía Mỹ tạm hoãn quyết định áp thuế 46% lên hàng hóa Việt Nam vào ngày 9/4 tới đây.

Mức thuế tối huệ quốc (MFN) trung bình mà Việt Nam áp đối với hàng hóa nhập khẩu hiện nay là 9,4%. Trong đó, Mỹ có 13 nhóm hàng có lợi thế được hưởng lợi từ thuế này.

Lệ Hằng/VOV-TP.HCM