Đài Phát thanh & Truyền hình Yên Bái
QUYẾT TÂM ĐƯA YÊN BÁI PHÁT TRIỂN NHANH, BỀN VỮNG THEO HƯỚNG “ XANH, HÀI HÒA, BẢN SẮC VÀ HẠNH PHÚC” TRỞ THÀNH TỈNH PHÁT TRIỂN KHÁ VÀO NĂM 2025

Xòe Thái – điệu dân vũ mô phỏng cuộc sống

VOV.VN - Xòe là một loại hình vũ đạo của đồng bào Thái với những động tác biểu tượng cho các hoạt động của con người và được thực hành trong nghi lễ, văn hóa, đời sống và công việc.

Nghệ nhân ưu tú Lò Văn Biến, gần 90 tuổi, ở bản Cang Nà, phường Trung Tâm, thị xã Nghĩa Lộ, tỉnh Yên Bái đã dành trọn cuộc đời mình cho việc nghiên cứu, sưu tầm, phục dựng 6 điệu xòe cổ, được coi là khởi nguồn của các điệu xòe khác. Ông Biến cho biết, những điệu xòe đã theo người Thái qua bao thế hệ cho đến ngày nay.

xoe thai dieu dan vu mo phong cuoc song hinh anh 1
Nghệ nhân Lò Văn Biến gần 90 tuổi, ở thị xã Nghĩa Lộ, tỉnh Yên Bái đã dành trọn cuộc đời mình cho việc nghiên cứu, sưu tầm, phục dựng 6 điệu xòe cổ

Trong các tài liệu còn ghi, người Thái khi đặt chân đến Mường Lò, kinh tế truyền thống là nông nghiệp, sống quần tụ trong các bản làng ở các vùng lòng chảo, ven các sông, suối. Trong cuộc mưu sinh để tồn tại và phát triển, người Thái luôn cần cù, sáng tạo trong lao động sản xuất, chinh phục thiên nhiên, chống lại thú dữ. Mỗi khi hoàn thành một công việc trọng đại, chinh phục được thiên nhiên hay chiến thắng kẻ thù, thú dữ, mọi người lại nắm tay nhau không phân biệt nam nữ, già trẻ nhảy múa, ăn mừng quanh đống lửa. Hoạt động ấy được lặp đi lặp lại nhiều lần, dần dần được nâng lên cả động tác lẫn ý thức, hình thành nên các điệu xòe. Vì thế có thể nói, những điệu xòe chính là mô phỏng những hoạt động lao động sản xuất và phản ánh đời sống văn hóa tinh thần của người Thái.

Theo năm tháng, xòe được lưu giữ và phát triển thành một không gian văn hóa hết sức đồ sộ về khối lượng trong cộng đồng. Các điệu dân vũ ấy diễn ra thường xuyên vào những dịp vui hội, lễ tết nhưng mức độ và hình thức thể hiện có khác nhau. "Cái gần nhau được nhiều nhất từ cấp trên cấp dưới, người già người trẻ, muốn gần gũi nhau thì chỉ có xòe. Nó thể hiện sự bình đẳng rất cao, cho nên người Thái có dịp vui, như tiệc cưới hay mừng nhà mới, hay bất cứ cuộc liên hoan gì đó mà không có xòe thì không vui, không thành công", nghệ nhân Lò Văn Biến nói.

xoe thai dieu dan vu mo phong cuoc song hinh anh 2
Màn Đại Xòe ở Mường Lò - Yên Bái.

Nghệ nhân Điêu Thị Siêng ở xã Nghĩa An, thị xã Nghĩa Lộ tỉnh Yên Bái thì cho biết: Người Thái quan niệm "không xoè không vui, không xoè lúa không tốt, không xòe trai gái không thành đôi...". Chính vì vậy trong bất cứ hội vui nào, các vòng xòe lại được rộng mở. Tình đoàn kết cộng đồng như được thắm đượm hơn, công việc trôi chảy, thuận lợi hơn. Với ý nghĩa ấy, các điệu xòe không khi nào tách khỏi đời sống, sinh hoạt thường ngày và luôn có trong các lễ hội cộng đồng, nghi lễ tín ngưỡng và sinh hoạt văn hóa của đồng bào Thái.

Theo lời nữ nghệ nhân thì xòe Thái có nhiều điệu, nhưng tựu trung đều bắt nguồn, cải biến từ 6 điệu xòe cổ. Các điệu xòe cổ này không chỉ đơn thuần để biểu diễn mà còn mang trong mình tất cả quan niệm về cách sống, cách nghĩ và nếp sinh hoạt của cộng đồng người Thái từ bao đời nay.

xoe thai dieu dan vu mo phong cuoc song hinh anh 3
Thiếu nữ Thái trong điệu Xòe ngày hội.
xoe thai dieu dan vu mo phong cuoc song hinh anh 4
Điệu Xòe ngày xuân ở Tây Bắc.

Các điệu xòe cổ gồm: “Khắm khen” (tức là Nắm tay): “Nhôm khăn” (Tung khăn), Đổn hôn (Bước tiến lùi), Phá xí (Bổ bốn), Khắm khăn mơi lảu (Nâng khăn mời rượu) và “Ỏm lọm tốp mư” (Đi vòng tròn vỗ tay). Khi thực hiện các điệu xòe cổ này thì người thiếu nữ Thái sẽ phải mang trang phục truyền thống gồm: váy, áo cóm, khăn Piêu.

"Những điệu xòe đều do cha ông, các bà các mẹ để lại, đó là tài sản quý với các thế hệ. Điệu xòe như cơm ăn, nước uống hàng ngày", nghệ nhân Điêu Thị Siêu chia sẻ.

Vùng đất Mường So xưa (gồm các xã Bản Lang, Khổng Lào và Mường So, huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu) cũng được biết đến là nơi phát tích các làn điệu xòe Thái cổ. Theo lời kể của cụ Tao Thị Phè ở bản Hổi Én, xã Mường So - người trong đội múa xòe chuyên biểu diễn phục vụ quan khách của vua Thái - Đèo Văn Ơn trước đây cho biết: Khi đó đội xòe châu Mường So có khoảng 20 người ở độ tuổi từ 12 đến 15.

"Ngày xưa mỗi khi các quan có khách thì con cháu ở trong đội múa ở đây mới đi thôi. Múa ở tận Lào Cai, Sa Pa, Bát Xát, Mường Hum và đến tận Hà Nội. Hoặc mỗi khi người ta tổ chức đám cưới hoặc có sự kiện gì vui là họ mời. Khi họ mời rồi thì mình cứ đi để vui thôi", cụ Phè nhớ lại.

xoe thai dieu dan vu mo phong cuoc song hinh anh 5
Điệu Xòe hoa.
xoe thai dieu dan vu mo phong cuoc song hinh anh 6
Điệu Xòe quạt ở Mường So - Lai Châu.

Theo ông Nông Văn Nảo, nghệ nhân xứ Mường So, Xòe Thái được biết đến với 36 điệu, nhưng nổi bật nhất là các điệu xòe du xuân như: xòe nón, xòe khăn, xòe quạt, xòe nhạc, xòe vòng… "Ngày xưa múa xòe lúc đầu cũng rất đơn giản thôi, không theo một quy trình nào cả, gọi là cũng có chân tay nó vận động thế thôi, thế nhưng mà dần dần người ta nâng cao chất lượng múa lên. Điệu xòe phổ biến và cũng rất phổ thông, nghĩa là ai cũng biết xòe, thế nên là ta rủ nhau xòe, sau đó sẽ lôi cuốn được nhiều người tham gia", ông Nảo cho biết thêm.

Tại tỉnh Điện Biên, trong các lễ Xên bản, Xên mường và nhiều lễ hội truyền thống cũng như tiệc lớn, tiệc nhỏ khác đều có thực hành Xòe với nhiều hình thức như: xòe vòng, xòe khăn, xòe quạt… Điều này cho thấy sự tác động 2 chiều giữa thực hành nghi lễ với thực hành Xòe Thái, cả 2 loại hình di sản cùng tồn tại và bổ trợ cho nhau. Bà Lò Thị Ơn, ở xã Noong Hẹt, huyện Điện Biên cho biết: "Xòe đều được múa trong mỗi cuộc vui, dịp lễ Tết. Người Thái chúng tôi lưu truyền điệu múa này từ xưa đến nay vẫn thế. Mỗi điệu Xòe có một cách biểu đạt khác nhau, nhưng vẫn không thay đổi theo thời gian. Lúc còn bé xòe những điệu xòe ấy và giờ hơn 60 tuổi tôi vẫn xòe như thế".

Nhạc cụ phục vụ cho nhịp Xòe thường là: tính tẩu, kèn loa, khèn bè, trống, chiêng, chũm chọe, pí pặp, bẳng bu, mák hính... Những nhạc cụ ấy cùng âm thanh phát ra từ trang sức bạc đeo quanh thắt lưng của người phụ nữ Thái tạo thành thứ âm thanh rộn ràng, giàu nhịp phách, như mời gọi bất cứ ai.

xoe thai dieu dan vu mo phong cuoc song hinh anh 7
Trống là một trong những nhạc cụ không thể thiếu trong các đêm Xòe.

"Từ ngày nhỏ, tôi đã học đánh trống chiêng, thổi khèn bè, và dần dần nó đã trở thành niềm đam mê. Bây giờ mặc dù tuổi đã cao, nhưng cứ mỗi dịp bản làng có lễ hội, vui đón xuân mới …thì tôi cũng như bà con trong bản vẫn nhiệt tình tham gia đánh trống chiêng, thổi khèn bè cho mọi người cùng vui múa xoè, quên hết cả sự vất vả, mệt nhọc. Khi múa xòe vui xuân mới không thể thiếu được trống chiêng và khèn bè", ông Lừ Văn Bánh, nghệ nhân thổi khèn bè múa xoè trống chiêng bản Nà Và, xã Viêng Lán, huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La phấn khởi nói.

Từ năm 2016, tỉnh Yên Bái và các tỉnh: Điện Biên, Sơn La, Lai Châu đã phối hợp chặt chẽ với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Ngoại giao và các bộ, ngành liên quan xây dựng hồ sơ “Nghệ thuật Xòe Thái” đệ trình UNESCO đưa vào danh sách di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Ngày 15/12/2021, tại phiên họp Ủy ban Liên Chính phủ Công ước 2003 về bảo vệ Di sản văn hóa phi vật thể lần thứ 16 của UNESCO diễn ra tại Thủ đô Paris (Cộng hòa Pháp), di sản Nghệ thuật Xòe Thái của Việt Nam đã chính thức được UNESCO ghi danh vào Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại./.

Theo: Nhóm PV/VOV-Tây Bắc

Tin mới hơn

Lịch thi đấu và trực tiếp bóng đá hôm nay 29/3

Lịch thi đấu và trực tiếp bóng đá hôm nay 29/3

Lịch thi đấu và trực tiếp bóng đá hôm nay 29/3, các giải đấu hàng đầu châu Âu cấp CLB sẽ trở lại sau quãng thời gian nghỉ để nhường chỗ cho FIFA Days.

70 năm Điện Biên Phủ: Sức mạnh của toàn dân, sức mạnh của lòng dân

70 năm Điện Biên Phủ: Sức mạnh của toàn dân, sức mạnh của lòng dân

VOV.VN - Nếu không có đường lối chiến tranh nhân dân đúng đắn, không có sức mạnh của toàn dân, của lòng dân, sự phối hợp của chiến trường cả nước thì không làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ.

Nhận định chứng khoán 29/3: VN-Index sẽ sớm vượt mức kháng cự 1.291 điểm

Nhận định chứng khoán 29/3: VN-Index sẽ sớm vượt mức kháng cự 1.291 điểm

Thị trường chứng khoán có thể sẽ tiếp tục đà tăng và chỉ số VN-Index có thể sẽ tiếp tục hướng về các mức cao hơn. Đồng thời, thị trường bước vào giai đoạn biến động mạnh theo chiều hướng tích cực nên xu hướng tăng ngắn hạn sẽ rõ ràng hơn trong những phiên giao dịch tới và chỉ số VN-Index có thể sẽ sớm vượt hoàn toàn mức kháng cự 1.291 điểm trong những phiên giao dịch tới.

“Các giao dịch chuyển tiền lớn cần nhận biết bằng sinh trắc học”

“Các giao dịch chuyển tiền lớn cần nhận biết bằng sinh trắc học”

VOV.VN - Thiếu tá Phí Văn Thanh cho rằng, để thế giới an toàn hơn thì chế tài cơ bản nhất mà chúng ta có thể làm là buộc các giao dịch chuyển tiền lớn cần phải nhận biết bằng hình thức sinh trắc học.

Các biện pháp hỗ trợ đầu tư phải hướng đến mục tiêu kép

Các biện pháp hỗ trợ đầu tư phải hướng đến mục tiêu kép

Góp ý vào dự thảo Nghị định về thành lập, quản lý và sử dụng Quỹ Hỗ trợ đầu tư, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho rằng, khi thiết kế các biện pháp hỗ trợ đầu tư, cần lựa chọn các phương án chính sách sao cho đạt được mục tiêu kép - đó là vừa hỗ trợ doanh nghiệp, vừa có tác động tích cực lan tỏa và dài hạn cho kinh tế - xã hội.

Động lực mới từ Tháng hành động vì HTX

Động lực mới từ Tháng hành động vì HTX

Việc Liên minh HTX Việt Nam tổ chức Tháng hành động vì HTX đang là động lực mạnh mẽ giúp nhiều HTX tích cực thực hiện những kế hoạch sản xuất kinh doanh nhằm phát huy thế mạnh của mô hình kinh tế tập thể.

Hà Nội đặt mục tiêu có 1.000 doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ trong năm 2024

Hà Nội đặt mục tiêu có 1.000 doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ trong năm 2024

Hà Nội đặt mục tiêu năm 2024, có khoảng 1.000 doanh nghiệp hoạt động trong các lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ, có khoảng 35 - 40% doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ có hệ thống sản xuất và sản phẩm đạt tiêu chuẩn quốc tế, đủ năng lực cung ứng vào mạng lưới sản xuất toàn cầu của các tập đoàn đa quốc gia tại Việt Nam.

Chuyển đổi số phải thẩm thấu vào từng công việc, từng con người

Chuyển đổi số phải thẩm thấu vào từng công việc, từng con người

Đây là ý kiến phát biểu của Phó chủ tịch UBND TP. Hà Nội Hà Minh Hải tại buổi trao đổi kinh nghiệm về việc triển khai Đề án 06/Chính phủ với TP. Hồ Chí Minh.

Tin cũ hơn

[Xem thêm]
Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ mưa dông do đón không khí lạnh yếu

Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ mưa dông do đón không khí lạnh yếu

SKĐS - Từ chiều tối và đêm 28/3 đến ngày 29/3, ở khu vực Bắc Bộ có mưa, mưa rào và rải rác có dông, cục bộ có mưa to đến rất to với lượng mưa từ 15-30mm, có nơi trên 70mm.

Miền Bắc mưa bất chợt, trưa hửng nắng, Nam Bộ sắp có mưa giải nhiệt

Miền Bắc mưa bất chợt, trưa hửng nắng, Nam Bộ sắp có mưa giải nhiệt

VTV.vn - Tại miền Bắc, sau ngày hôm qua (26/3) nắng ráo, hôm nay (27/3) trời nhiều mây, buổi sáng có sương mù nhẹ và có nơi mưa bất chợt. Nam Bộ tiếp tục...

CHÍNH THỨC! HLV Troussier và VFF chấm dứt hợp đồng trước thời hạn

CHÍNH THỨC! HLV Troussier và VFF chấm dứt hợp đồng trước thời hạn

VTV.vn - Ngay sau thất bại 0-3 trước ĐT Indonesia trên sân nhà Hàng Đẫy, Liên đoàn Bóng đá Việt Nam (VFF) và HLV Troussier đã đi đến quyết định chấm dứt...

Trình tự, thủ tục cấp đổi thẻ căn cước công dân mới từ 1/7

Trình tự, thủ tục cấp đổi thẻ căn cước công dân mới từ 1/7

VTV.vn - Công dân Việt Nam đã được cấp thẻ căn cước phải thực hiện thủ tục cấp đổi thẻ căn cước khi đủ 14 tuổi, 25 tuổi, 40 tuổi và 60 tuổi.

Chính thức: EVN được điều chỉnh giá điện 3 tháng/lần

Chính thức: EVN được điều chỉnh giá điện 3 tháng/lần

VTV.vn - Khi giá bán điện bình quân tăng từ 3% trở lên thì giá điện được phép điều chỉnh tăng. Thời gian điều chỉnh tối thiểu 3 tháng một lần.

Khất lần xuất hoá đơn bán lẻ xăng dầu tạo cơ hội cho trốn thuế hoành hành

Khất lần xuất hoá đơn bán lẻ xăng dầu tạo cơ hội cho trốn thuế hoành hành

VTV.vn - Hiện cả nước vẫn còn hơn 800 đại lý xăng dầu chưa thực hiện quy định phát hành hoá đơn điện tử mỗi lần bán hàng.

Thời tiết hôm nay 26/3: Nam Bộ và Tây Nguyên nắng nóng gay gắt, Hà Nội có mưa

Thời tiết hôm nay 26/3: Nam Bộ và Tây Nguyên nắng nóng gay gắt, Hà Nội có mưa

VOV.VN - Thời tiết ngày 26/3, , khu vực Nam Bộ và Tây Nguyên tiếp tục có nắng nóng với nhiệt độ cao nhất phổ biến từ 35-37 độ, có nơi trên 37 độ.

Ngân hàng Nhà nước yêu cầu rà soát cách tính lãi suất với thẻ tín dụng

Ngân hàng Nhà nước yêu cầu rà soát cách tính lãi suất với thẻ tín dụng

Ngân hàng Nhà nước vừa yêu cầu các tổ chức tín dụng triển khai biện pháp bảo đảm an ninh, an toàn trong hoạt động thẻ ngân hàng, đồng thời đảm bảo các loại phí, lãi suất, phương pháp tính lãi đối với từng loại thẻ...

Phiên bản điện thoạiPhiên bản điện thoại