Thị trường tư vấn du học vẫn còn nhiều bất cập, tư vấn thiếu minh bạch

Cùng với sự gia tăng của nhu cầu du học, dịch vụ tư vấn du học ngày càng trở nên quan trọng và đóng vai trò thiết yếu việc kết nối giữa các trường học, chương trình đào tạo quốc tế với học sinh, sinh viên.

Theo Cục Hợp tác quốc tế, Bộ GD-ĐT, năm 2024, số lượng tổ chức kinh doanh dịch vụ tư vấn du học là 3.423 tổ chức, với 2.860 tổ chức đang hoạt động​. Một số tổ chức không hoạt động trở lại hậu Covid-19 hoặc ngừng kinh doanh do hoạt động không hiệu quả. Tính đến 15/9/2024, 203 tổ chức mới đã được cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh dịch vụ tư vấn du học. ​

Hà Nội và TP.HCM là 2 địa phương có số lượng tổ chức tư vấn du học lớn nhất, với 1.304 tổ chức tại Hà Nội và 513 tổ chức tại TP.HCM. Bên cạnh đó, các địa phương như Nghệ An, Đà Nẵng, Hải Phòng, Hải Dương và Hà Tĩnh cũng là những nơi có hoạt động tư vấn du học sôi động.

Ngày càng nhiều học sinh có nhu cầu du học nước ngoài (Ảnh minh họa)

Theo Cục Hợp tác quốc tế, trong những năm gần đây, các doanh nghiệp tư vấn du học đã nâng cao chất lượng dịch vụ, đặc biệt là trong việc hỗ trợ hồ sơ, xin visa, và tư vấn chương trình học bổng cho học sinh. Sự minh bạch và trách nhiệm trong hoạt động kinh doanh đã được cải thiện, góp phần dần tạo nên một môi trường tư vấn lành mạnh. Các công ty trong lĩnh vực này đã tuân thủ nghiêm túc các quy định pháp luật, đặc biệt trong việc cung cấp dịch vụ tư vấn du học cho học sinh và phụ huynh; các yêu cầu công khai của quy định; xây dựng mối quan hệ hợp tác uy tín với các trường quốc tế, giúp học sinh tiếp cận được những cơ hội giáo dục tốt nhất ở nước ngoài;...

Tuy nhiên, thị trường tư vấn du học hiện vẫn còn một số tồn tại như tổ chức hoạt động không có giấy phép, tư vấn không minh bạch, gây thiệt hại cho học sinh và phụ huynh, vi phạm về thu phí không đúng quy định; du học trá hình…

Đại diện Cục Hợp tác quốc tế cho rằng, việc định hướng đúng đắn cho học sinh, sinh viên trong việc lựa chọn các chương trình du học chất lượng là vô cùng quan trọng. Các dịch vụ tư vấn du học không chỉ cung cấp thông tin ngành học mà còn hỗ trợ học sinh, sinh viên trong quá trình chuẩn bị học tập ở nước ngoài, từ việc lựa chọn trường học, xin visa đến thích nghi với môi trường học tập quốc tế.

Nói về những hạn chế còn tồn tại trong công tác tư vấn du học hiện nay, đại diện một trung tâm tư vấn du học tại Hà Nội cho biết, thực tế vẫn có những đơn vị sử dụng các cộng tác viên, tư vấn viên hoàn toàn nghiệp dư, được chi "hoa hồng" khi tìm được ứng viên. Hầu hết những nhân sự này không được đào tạo bài bản về tư vấn du học cũng như thiếu những kiến thức cơ bản về hệ thống tuyển sinh, hệ thống giáo dục của các nước mà chỉ "chăm chăm" vào việc tư vấn để "chốt đơn" thành công. Bên cạnh đó, nếu tìm đến các trung tâm không uy tín, phụ huynh và học sinh còn có thể bị tư vấn sai, ảnh hưởng đến cả lộ trình học sau này. Ngoài ra, cũng có không ít trường hợp các trung tâm nhận làm thủ tục để "du học trá hình" với mục đích đưa người lao động sang làm việc dưới tư cách du học sinh.

Vị này cho rằng, việc không ít trung tâm tư vấn du học hoạt động kiểu "mập mờ" thời gian qua đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến hình ảnh của ngành cũng như du học sinh khi sang các nước bạn, góp phần làm gia tăng tình trạng lao động Việt Nam làm việc bất hợp pháp tại các nước.

Sở GD-ĐT Hà Nội cũng cho biết, trong những năm qua, công tác quản lý nhà nước với các trung tâm tư vấn du học gặp không ít khó khăn khi số lượng các trung tâm rất lớn. Nhiều trung tâm thay đổi địa điểm hoạt động đến 2-3 lần trong 1 chu kỳ cấp phép, gây khó khan trong việc quản lý. Nhiều tổ chức kinh doanh tư vấn du học chưa công khai đầy đủ các nội dung theo quy định hoặc theo thực tế.

Năm 2023, Sở GD-ĐT Hà Nội đã nhận được một số phản ánh, khiếu nại của cha mẹ học sinh, người học về một số đơn vị tư vấn làm việc thiếu trách nhiệm, chỉ hỗ trợ học sinh trước khi đi du học mà không theo dõi, hỗ trợ khi học sinh đã sang nước bạn. Hay một số đơn vị bất chấp quy định của pháp luật, làm giả năng lực tài chính nhân thân, không trả hồ sơ cho học sinh bị trượt tư cách lưu trú…

Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Văn Phúc cho biết, thời gian qua, Bộ GD-ĐT đã triển khai nhiều biện pháp nhằm nâng cao chất lượng quản lý nhà nước đối với dịch vụ tư vấn du học. Bộ GD-ĐT đã trình Chính phủ ban hành các quy định cụ thể về điều kiện thành lập, hoạt động và trách nhiệm của các trung tâm tư vấn du học, tạo khung pháp lý rõ ràng minh bạch, giúp các trung tâm tư vấn du học hoạt động chuyên nghiệp, tuân thủ đúng quy định và bảo vệ quyền lợi người học.

Công tác kiểm tra giám sát cũng được ngành giáo dục các địa phương tăng cường, kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm, đặc biệt là các hành vi có dấu hiệu lừa đảo, thiếu minh bạch trong quá trình tư vấn. Bộ GD-ĐT đã phối hợp với các cơ quan thông tin đại chúng để tổ chức một số hoạt động tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức của phụ huynh, người học.

"Chúng tôi mong muốn các công ty tư vấn nâng cao trách nhiệm của mình, tuân thủ pháp luật, chuyên nghiệp và trung thực, khách quan trong việc tư vấn. Không vì chạy theo doanh thu, lợi nhuận của doanh nghiệp mình mà tư vấn không chính xác, sai lệch dẫn đến các em học sinh, sinh viên, phụ huynh lựa chọn trường, ngành, quốc gia không phù hợp, ảnh hưởng việc học của các em. Ngoài mục tiêu kinh doanh, dịch vụ tư vấn du học phải thể hiện trách nhiệm xã hội, bởi giáo dục là một lĩnh vực đặc thù, liên quan tới tương lai con người", Thứ trưởng Bộ GD-ĐT nhấn mạnh.