Ngành đóng tàu và cơ hội từ chuyển đổi xanh

Những công nhân đóng tàu tại Nhà máy đóng tàu Nam Triệu với khoảng 20 năm tuổi nghề. (Ảnh: THẾ ĐẠI)

Cam kết phát thải ròng bằng “0” đã tác động mạnh đến tất cả các lĩnh vực kinh tế-xã hội, trong đó có hoạt động đóng tàu. Bên cạnh đó, Tổ chức Hàng hải Quốc tế (IMO) đã ban hành các quy định về giảm phát thải khí nhà kính, nhất là giảm lượng lưu huỳnh và các chất ô nhiễm khác trong nhiên liệu hàng hải, hướng đến sử dụng loại nhiên liệu mới như khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG), methanol, hydrogen để thay thế nhiên liệu hóa thạch. Thực hiện những cam kết này, các đội tàu chắc chắn sẽ phải chuyển đổi năng lượng sử dụng trên tàu và các đội tàu cũ sẽ phải thay thế.

Tính đến tháng 12/2024 tổng số tàu biển, phương tiện đăng ký là 1.490 chiếc và định hướng tới năm 2030 đội tàu biển Việt Nam sẽ được cơ cấu lại và phát triển khoảng 1.600 đến 1.750 chiếc. Bên cạnh đó, xu hướng chuyển dịch của ngành đóng tàu chuyển từ châu Âu sang châu Á sẽ là cơ hội rất lớn cho ngành đóng tàu có thể nắm bắt đổi mới với thiết kế “xanh”, tận dụng công nghệ ít phát thải để phục vụ cho cả thị trường nội địa lẫn xuất khẩu.

Ông Phạm Hoài Chung, Chủ tịch Hội đồng thành viên Tổng công ty Công nghiệp Tàu thủy cho hay: Hiện cả nước có gần 90 doanh nghiệp đóng tàu biển và hơn 410 cơ sở đóng phương tiện đường thủy nội địa. Ngành đóng tàu Việt Nam đã tạo ra nhiều sản phẩm chất lượng, từ tàu hàng rời 70.000 DWT, tàu chở container 1.700 TEU, tàu dầu-hóa chất 10.000-20.000 DWT, đến các loại tàu chuyên dụng như tàu kéo, tàu tuần tra, tàu khách cao tốc, tàu dịch vụ dầu khí và đứng thứ 7 về năng lực đóng tàu trên thế giới.

Để hiện thực hóa mục tiêu phát triển tàu “xanh”, năm 2022, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 876/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình hành động về chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí cácbon và khí mê-tan của ngành giao thông vận tải, trong đó có lộ trình chuyển đổi xanh trong ngành hàng hải.

Theo đó giai đoạn 2031-2050 tàu biển Việt Nam hoạt động nội địa tuân thủ các quy định của Phụ lục VI Công ước MARPOL (Công ước quốc tế về ngăn ngừa ô nhiễm do tàu gây ra) về sử dụng hiệu quả năng lượng và Chiến lược giảm phát thải khí nhà kính từ tàu biển của Tổ chức hàng hải Quốc tế (IMO).

Chuyển đổi xanh sẽ mở ra cơ hội nâng tầm ngành đóng tàu Việt Nam, vươn tới khả năng đóng được những con tàu đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế về phát thải, an toàn môi trường và hiệu quả vận hành.

Tàu biển đóng mới, hoán cải, nhập khẩu sau năm 2035 sử dụng điện, năng lượng xanh và từ năm 2050 có 100 tàu biển hoạt động tuyến nội địa sử dụng điện, năng lượng xanh.

Theo ông Hoàng Hồng Giang, Phó Cục trưởng Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam, chúng ta cần phải có giải pháp về cơ sở hạ tầng, ưu đãi đầu tư, nguồn nhân lực và công nghệ. Trong đó, nhà nước cần sớm xây dựng Chiến lược phát triển công nghiệp tàu thủy bền vững, tích hợp mục tiêu xanh; quy định rõ các ưu đãi tài chính cho dự án đóng tàu ít phát thải, mở rộng hoặc điều chỉnh Luật Đầu tư, Luật Thuế để hỗ trợ doanh nghiệp.

Hạ thủy tàu dịch vụ điện gió hiện đại do doanh nghiệp Việt Nam sản xuất. (Ảnh: TẠ HẢI)

Các cấp, ngành liên quan cần rà soát, cập nhật quy hoạch liên quan đến hệ thống cảng biển, bảo đảm tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà máy đóng tàu trong hoạt động xúc tiến đầu tư, liên kết hạ tầng năng lượng sạch. Quy hoạch cảng biển, đặc biệt là cảng nước sâu, cần tích hợp giải pháp về hạ tầng cung cấp nhiên liệu sạch để đáp ứng nhu cầu của các tàu chạy LNG, methanol, điện.

Cùng với đó, nên bổ sung vào Nghị định số 111/ 2015/ NĐ-CP về phát triển công nghiệp hỗ trợ để đưa ngành đóng tàu vào danh mục được vay vốn lãi suất ưu đãi, xây dựng quỹ hỗ trợ đổi mới công nghệ và hạ tầng ngành đóng tàu; chỉnh sửa một số chính sách cho các dự án đóng tàu biển của ngành đóng tàu biển Việt Nam để phù hợp thực tế hiện nay; rà soát, đơn giản hóa thủ tục đăng kiểm, tiêu chuẩn vật liệu để giảm chi phí.

Các nhà máy đóng tàu đẩy mạnh liên kết các công ty luyện kim, cơ khí chính xác, điện-điện tử để tạo chuỗi cung ứng đồng bộ. Đặc biệt, trong đào tạo nguồn nhân lực, nghiên cứu cần liên kết chặt chẽ giữa trường đại học, cao đẳng với doanh nghiệp để không chỉ đào tạo lý thuyết mà còn gắn với những trung tâm nghiên cứu thực hành, trang bị hạ tầng, thiết bị thí nghiệm cho nhiên liệu mới.

Các đơn vị đóng tàu cần thúc đẩy việc mời chuyên gia nước ngoài, đồng thời hợp tác với các nhà máy lớn quốc tế nhằm giúp Việt Nam rút ngắn khoảng cách công nghệ mới.

Theo các chuyên gia lĩnh vực đóng tàu, chuyển đổi xanh sẽ mở ra cơ hội nâng tầm ngành đóng tàu Việt Nam, vươn tới khả năng đóng được những con tàu đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế về phát thải, an toàn môi trường và hiệu quả vận hành. Nếu tận dụng tốt các cơ chế, chính sách cũng như sự hỗ trợ của Nhà nước và sự quyết tâm của doanh nghiệp, ngành đóng tàu Việt Nam sẽ có cơ hội bứt phá, khẳng định vai trò nòng cốt của ngành trong phát triển kinh tế biển, đồng thời hiện thực hóa cam kết Net Zero của nước ta một cách thiết thực, hiệu quả.

ĐỨC TÙNG

Theo nhandan.vn