Anh hùng tàu không số và nỗi oan của vợ

Ông đã vinh dự được Chủ tịch Hồ Chí Minh ký quyết định phong tặng Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân vào năm 1967. Trong một lần tàu của ông cập bến Trà Vinh để giao vũ khí, ông đã gặp lại vợ. Vì nhiệm vụ đặc biệt phải giữ bí mật tuyệt đối mà vợ ông phải mang tiếng “chửa hoang” suốt hơn 10 năm, cho tới ngày miền Nam giải phóng.

Người thuỷ thủ đặc biệt

Anh hùng Hồ Đức Thắng (Ba Thắng) sinh năm 1922 trong một gia đình nông dân nghèo ở xã Hiệp Thạnh, huyện Cầu Ngang (Trà Vinh). Ông tên thật là Hồ Bá Thọ, từng tham gia khởi nghĩa Nam Kỳ ở huyện Vũng Liêm (Vĩnh Long), rồi lãnh đạo lực lượng thanh niên cứu quốc cướp chính quyền trong Cách mạng Tháng Tám. Tháng 12.1946, ông gia nhập đội vận tải của Bộ Tư lệnh Nam Bộ, thay thế người bạn tên là Nguyễn Văn Inh vì mới cưới vợ mà phải hoãn chuyến đi đã đăng ký trước; từ đó ông mang tên Nguyễn Văn Inh.

Anh hùng Hồ Đức Thắng

Cuối năm 1948, Nguyễn Văn Inh cùng 12 thuỷ thủ vượt biển chở thuốc men, nhu yếu phẩm ra miền Trung tiếp ứng cho chiến trường Khu 5 đang gặp khó khăn do bị quân Pháp bao vây. Dọc đường, tàu của các ông bị quân Pháp bắt; chúng đưa các ông về giam ở Cát Lái. Tại đây, ông và một bạn tù đã lập mưu chém chết tên cai ngục, thoát thân. Trở về quê nhà làm xã đội trưởng, ông lại bị địch bắt giam ở nhà tù Phú Lợi. Tại đây, ông và các bạn tù đã hứng chịu sự trả thù hèn hạ của Mỹ - Diệm bằng vụ thảm sát dã man tù chính trị bằng thuốc độc; ông đã may mắn thoát chết. Ra tù, Nguyễn Văn Inh trở về Hiệp Thạnh chỉ huy phong trào đồng khởi thắng lợi.

Phong trào đồng khởi đang thắng lợi, nhưng số vũ khí ta giấu lại trước khi Hiệp định Genève có hiệu lực đã cạn; vấn đề vũ khí trở nên tối quan trọng đối với quân giải phóng. Trước tình hình đó, tháng 6.1961, Tỉnh uỷ Trà Vinh thành lập đoàn vận tải bằng đường biển ra miền Bắc nhận vũ khí. Nguyễn Văn Inh được cử làm thuyền trưởng trong thuỷ thủ đoàn 6 người.

Để bảo đảm bí mật cho nhiệm vụ đặc biệt quan trọng này, cả 6 người trên tàu đều phải lấy tên họ khác, ghép thành khẩu hiệu: Đoàn, Kết, Đấu, Tranh, Thắng, Lợi. Thuyền trưởng Nguyễn Văn Inh bốc thăm trúng tên “Thắng”, nên đổi tên thành Hồ Đức Thắng, đồng đội thường gọi thân mật là Ba Thắng. Chiếc tàu gỗ trọng tải 15 tấn với một chiếc la bàn cũ cùng ít nước ngọt, lương thực đã rời bờ biển Trà Vinh trực chỉ hướng bắc vào cuối tháng 8.1961. Gia đình, người thân của họ đều không được biết về chuyến đi lịch sử này. Sau 10 ngày lênh đênh trên biển khơi, chiếc tàu gặp bão lớn, buồm tàu rách tả tơi, trôi dạt sang tận Macau.

Thuyền trưởng Hồ Đức Thắng ra dấu cho cảnh sát Macau biết là tàu từ Sài Gòn đi buôn bị bão. Được cảnh sát Macau giúp đỡ nhiệt tình, Hồ Đức Thắng cùng đồng đội lại tiếp tục cuộc hành trình trên vùng biển lạ theo hướng tây, rồi cập vào một cửa sông ở Quảng Đông (Trung Quốc). Các ông được Lãnh sự quán Việt Nam tại Quảng Châu giúp đưa về nước. Tại Hà Nội, đoàn được gặp các đồng chí lãnh đạo cấp cao của Đảng, Nhà nước như: Thủ tướng Phạm Văn Đồng, Đại tướng Võ Nguyên Giáp.

Đặc biệt, đích thân Bác Hồ đã đến thăm đoàn thuỷ thủ miền Nam. Thay mặt đoàn, ông Ba Thắng báo cáo với Bác Hồ tình hình chiến trường miền Nam; tình cảm của quân dân Trà Vinh hướng về Bác Hồ và miền Bắc XHCN; về chuyến vượt biển của đoàn ra miền Bắc để tiếp nhận vũ khí... Ngày 23.10.1961, Bộ Tổng Tư lệnh Quân đội Nhân dân Việt Nam quyết định thành lập Đoàn 759 - tiền thân của Lữ đoàn 125 hải quân - “Đoàn tàu không số” - để vận chuyển vũ khí cho chiến trường miền Nam bằng đường biển.

Nhận vũ khí từ tàu không số ở Cà Mau (ảnh tư liệu).

Những cuộc đối đầu sinh tử

Đầu năm 1962, Ba Thắng thực hiện chuyến vận chuyển vũ khí đầu tiên vào Nam bằng con tàu có mật danh 55 trên cương vị chính trị viên. Từ đó cho đến năm 1966, chiếc tàu 55 của các ông đã vận chuyển trót lọt 16 chuyến đưa vũ khí vào Nam cho nhiều địa phương ven biển. Tàu 55 đã cập vào hầu hết các bến bí mật từ miền Trung vào miền Nam như: Lộ Diêu, Phổ An, Phổ Quang, Sa Kỳ, Hòn Hèo, Hòn Khói, Vũng Rô, Rạch Gốc, Gành Hào, Bồ Đề, Hố Bỏ Gùi, Vàm Lũng, Kinh Năm...

Sau vụ “Vũng Rô”, con đường vận chuyển vũ khí vào Nam trên biển bị lộ, hải quân – không quân Mỹ thuộc Hạm đội 7 đã ra sức ngăn chặn, đánh phá các con tàu không số. Các con tàu chở đầy vũ khí không thể bám theo đất liền, mà phải đi vòng ra tận hải phận quốc tế rồi mới bất ngờ đổ bộ vào đất liền. Kể từ đó, mỗi chuyến đi là một lần “cảm tử”, tàu và người có thể hy sinh bất cứ lúc nào. Các ông đã trải qua nhiều trận chiến sinh tử với tàu địch trên biển. Có chuyến vừa ra khỏi hải phận của ta đã bị tàu địch bao vây, đành phải huỷ tàu, các chiến sĩ lênh đênh trên biển trong sự lùng sục của đối phương.

Một lần, khi vào gần vùng biển Bạc Liêu, tàu không số của Ba Thắng bị địch phát hiện, nổ súng tấn công. Các ông đã chiến đấu quyết liệt, nhưng địch rất đông, vừa tàu chiến vừa máy bay, nhiều đồng chí đã anh dũng hy sinh. Chính trị viên Hồ Đức Thắng ra lệnh cho anh em rời tàu, chỉ một mình ông ở lại phòng chỉ huy. Ông bình tĩnh quan sát tàu địch đang đến gần, lặng lẽ châm dây cháy chậm cho khối thuốc nổ, xong lao mình xuống biển. Một tiếng nổ long trời, quầng lửa đỏ rực bốc cao, con tàu chỉ còn là những mảnh gỗ lềnh bềnh trên mặt biển cùng với người chỉ huy Hồ Đức Thắng. Sau mấy ngày đêm lênh đênh trên biển, ông đã trôi dạt vào khu vực bãi bồi biển Nhà Mát - Bạc Liêu.

Một chuyến đi khác, các ông bị địch bao vây bốn bề giữa biển khơi. Lần ấy con tàu không số 187 gồm 18 thuỷ thủ do thuyền trưởng Phan Văn Xá và chính trị viên Hồ Đức Thắng chỉ huy, rời bến ngày 11.6.1966, đến ngày đang còn ngoài hải phận quốc tế thì bị máy bay trinh sát của Mỹ phát hiện. Hải quân Mỹ điều đến 3 tàu chiến bao vây mục tiêu cùng 4 tàu chiến của Việt Nam Cộng hoà. Các ông bình tĩnh chuẩn bị cho cuộc đấu quyết tử. Lợi dụng sức máy mạnh, tốc độ cao của tàu sắt không số, Hồ Đức Thắng ra lệnh cho tàu 187 bất ngờ tăng hết tốc lực, lao như tên bắn vào đội hình địch, vượt vòng vây chạy về phía bờ biển . Bị bất ngờ, địch không kịp trở tay, dàn hàng ngang đuổi theo. Vào đến đất liền, Hồ Đức Thắng cũng là người cuối cùng ở lại huỷ tàu và thoát vào đất liền.

Tại Đại hội anh hùng và chiến sĩ thi đua toàn quốc năm 1967, cá nhân chính trị viên Hồ Đức Thắng và đơn vị tàu 55 đã vinh dự được Bác Hồ ký quyết định phong danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân. Đích thân Bác Hồ ra tận tàu thăm hỏi, chúc mừng cán bộ, thuỷ thủ tàu 55.

Nỗi oan của người vợ

Chỉ có vài người trong Ban Thường vụ Tỉnh uỷ Trà Vinh lúc ấy biết nhiệm vụ đặc biệt của Hồ Quốc Thắng, còn từ cấp huyện trở xuống không ai được biết. Nhiều lần tàu ông Ba Thắng cập bến ở Trà Vinh, nhưng xuống hàng, giấu tàu xong là rút vào rừng nghỉ ngơi, đợi tối hôm sau đi tiếp. Vì yêu cầu tuyệt đối bí mật, ông không được gặp người thân, dù ở rất gần. Đến chuyến đi thứ chín cuối năm 1964, tàu do ông làm thuyền trưởng lại cập bến Trà Vinh.

Lãnh đạo Tỉnh uỷ Trà Vinh đã “xé rào”, cho người đi rước bà Ba Thắng tới gặp chồng. Họ đã ở bên nhau trong “căn lều hạnh phúc” giữa rừng 2 ngày, sau đó tàu lại ra khơi. Bà Ba Thắng trở về ấp chiến lược, bụng càng ngày càng to, chỉ biết cắn răng khai nhận là “lỡ dan díu với một người lạ ở Cần Thơ”, chịu cho cha mẹ chồng khinh bỉ, làng xóm phỉ báng đủ điều. Bà cũng không thể nói thật với cơ sở Đảng, đành chịu kỷ luật đình chỉ công tác, khai trừ ra khỏi Đảng. Bà Ba Thắng phải chịu đau khổ, oan ức suốt hơn 10 năm trời, cho đến ngày chiến thắng, ông Ba Thắng trở về, bà mới được giải oan.

Năm 1975, thiếu tá Hồ Đức Thắng được điều động về công tác tại xưởng Nhà Bè thuộc Đoàn 125 - Bộ Tư lệnh Hải quân, rồi về Hải quân Vùng 4. Năm 1980, ông Ba Thắng giã từ binh nghiệp, trở về vùng quê nghèo nơi ông sinh ra và lớn lên để sống những năm cuối đời cùng người vợ thuỷ chung, son sắt.

Kỳ Quan