ĐBQH: Lớp phòng thủ về thanh tra, giám sát ngân hàng “rất dễ bị xuyên thủng”

Thảo luận tại hội trường về dự án Luật các Tổ chức tín dụng chiều 23/11, một vấn đề được các đại biểu đặc biệt quan tâm, nêu ý kiến là về thanh tra, kiểm tra, giám sát ngân hàng.

Nhắc đến “bài học xương máu rút ra từ hoạt động tổ chức Ngân hàng SCB, bóng dáng của Công ty Vạn Thịnh Phát”, đại biểu Nguyễn Tạo, Đoàn ĐBQH tỉnh Lâm Đồng cho biết, thực tiễn cho thấy, vấn đề về sở hữu chéo và cho vay với những người có liên quan tại các tổ chức tín dụng đã diễn ra rất tinh vi, thường thông qua người quen, qua nhiều tầng nấc và qua một nhóm cổ đông. Việc chia sẻ thông tin dữ liệu sẽ giúp cho các tổ chức tín dụng kiểm soát tốt hơn hoạt động cho vay, tránh trường hợp tập trung vốn của một nhóm khách hàng có nhiều rủi ro. Nếu dự thảo luật không làm rõ nội dung về xử lý cung cấp thông tin thì hoạt động trao đổi thông tin khách hàng của tổ chức tín dụng sẽ gặp vướng mắc, rủi ro về pháp lý kinh doanh rất lớn.

Vì vậy, đại biểu Nguyễn Tạo đề xuất dự thảo Luật các Tổ chức tín dụng xem xét quy định rõ vấn đề quản trị ngân hàng; cơ quan thanh tra, giám sát ngân hàng có chức năng kiểm tra, thanh tra, giám sát cụ thể gắn với những vấn đề sở hữu chéo và cho vay đối với người có liên quan.

Đại biểu Nguyễn Tạo, Đoàn ĐBQH tỉnh Lâm Đồng

Mặt khác, ông Tạo băn khoăn, khi dự thảo luật quy định đối tượng thanh tra, giám sát chỉ có trách nhiệm, nghĩa vụ phải cung cấp kịp thời, đầy đủ, chính xác thông tin tài liệu, cũng như tất cả yêu cầu của cơ quan có trách nhiệm thanh tra, giám sát mà không quy định một quyền nào của các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài tại Việt Nam như: quyền khiếu nại, kiến nghị khi cho rằng kết luận thanh tra, quyết định xử lý không chính xác.

“Từ thực tiễn một số vụ án vừa qua cũng cho thấy, đặc biệt trong vụ án Ngân hàng SCB, vấn đề kiểm soát quyền lực của cơ quan kiểm tra, thanh tra, việc thẩm định kết quả kết luận thẩm tra phải có một chế định chặt chẽ ở trong dự luật lần này”, đại biểu Nguyễn Tạo nhấn mạnh.

Cũng theo đại biểu Nguyễn Tạo, dự thảo luật chưa đưa ra quy định để giải quyết tận gốc vấn đề xóa bỏ nạn “tín dụng đen”. Hệ thống các tổ chức tín dụng hiện tại không đáp ứng được nhu cầu của người dân vì thủ tục quá phức tạp, chi phí dịch vụ cao so với khoản giá trị vay. Do đó, họ phải tìm tới “tín dụng đen” với rất nhiều rủi ro.

“Để giải quyết bài toán này, cần ứng dụng công nghệ thông tin phát triển ngân hàng số cho phép xử lý giao dịch với số lượng lớn trong thời gian ngắn, giảm chi phí giao dịch, tăng cường công tác tuyên truyền phổ biến đến tận cơ sở. Đề nghị cần mở rộng hơn nữa phạm vi, đối tượng của dự thảo luật, luật không nên chỉ dừng lại ở tổ chức tín dụng truyền thống mà phải quy định với các hình thức tín dụng nhỏ lẻ ở cơ sở, từ đó phát triển quy mô, đưa vào khuôn khổ các hoạt động tín dụng nhỏ lẻ mà ngân hàng chưa thể đáp ứng nhanh chóng. Điều này có thể hạn chế được tín dụng đen, đáp ứng nhu cầu cho vay vốn nhỏ lẻ và ngân hàng cùng người dân trong đời sống thường ngày”, đại biểu Tạo đề nghị.

Có hiện tượng cho vay doanh nghiệp “sân sau” hoặc mua trái phiếu doanh nghiệp “sân sau”

Tham gia góp ý tại phiên họp, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga, Đoàn ĐBQH tỉnh Hải Dương nêu vấn đề, thời gian qua, các TCTD có hiện tượng tập trung cho vay quá lớn vào một số ít khách hàng, hoặc cũng có hiện tượng cho vay doanh nghiệp “sân sau” hoặc mua trái phiếu doanh nghiệp “sân sau”.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga, Đoàn ĐBQH tỉnh Hải Dương

Do vậy, đại biểu cho rằng, cần sửa đổi quy định về giới hạn cấp tín dụng, giảm mức dư nợ tín dụng tối đa đối với một khách hàng và người có liên quan để hạn chế tập trung vốn tín dụng cho một khách hàng hay nhóm khách hàng lớn. Tuy nhiên, việc quy định giảm ngay giới hạn cấp tín dụng xuống 10% và 15% so với giới hạn hiện tại là 15% và 20% cũng sẽ gây tác động đột ngột đến hoạt động của các TCTD, khiến các TCTD gặp khó khăn.

“Tôi đề nghị quy định về giới hạn cấp tín dụng theo hướng giảm giới hạn cấp tín dụng cho một khách hàng và người có liên quan theo những lộ trình cụ thể để đảm bảo giảm dần giới hạn cấp tín dụng, tránh việc tác động đột ngột đến hoạt động của các TCTD, hạn chế tập trung tín dụng vào một nhóm khách hàng; đồng thời tăng khả năng tiếp cận tín dụng cho đối tượng khách hàng khác và đề nghị giao Chính phủ sẽ cụ thể hóa lộ trình này”, nữ đại biểu nêu rõ.

Cân nhắc việc để cho ngân hàng làm đại lý bảo hiểm

Tham gia góp ý vào dự thảo, đại biểu Phạm Văn Thịnh, Đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Giang nhận định, thực tiễn chứng minh việc kiểm soát sở hữu chéo chưa tốt. Ngân hàng Nhà nước cần có một báo cáo đánh giá về mức độ rủi ro trong sở hữu chéo, hằng năm có thể công bố. Chính những công bố của Ngân hàng Nhà nước sẽ giúp nhân dân và các doanh nghiệp trong nền kinh tế biết được, từ đó có những thông tin phản biện lại.

Đại biểu Phạm Văn Thịnh, Đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Giang

“Trong mọi trường hợp, nếu việc giám sát hoạt động kinh tế dựa vào nhân dân, các doanh nghiệp, cả nền kinh tế sẽ rất hiệu quả và chỉ ra được thông tin xác đáng”, đại biểu Phạm Văn Thịnh nói.

Liên quan đến việc để cho ngân hàng làm đại lý bảo hiểm, đại biểu đoàn Bắc Giang cho rằng, cần cân nhắc việc này. Bởi vì vấn đề này sẽ gặp tình trạng xung đột lợi ích và thực tiễn đã chứng minh.

“Với mức chiết khấu từ 70-80% cho doanh thu phí bảo hiểm 2 năm đầu đối với bảo hiểm nhân thọ tử kỳ và hỗn hợp là mức rất hấp dẫn mà tôi nghĩ rằng rất khó có thể cưỡng lại và việc kiểm soát rất khó khăn. Bên cạnh việc là đại lý phát hành chứng khoán hoặc các sản phẩm khác, tôi cho rằng đối với bảo hiểm cần hết sức cân nhắc”, đại biểu Thịnh nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, theo đại biểu Thịnh, trong luật này hệ thống thông tin về khách hàng cũng cần phải có một điều để đề cập đến.

“Nếu đưa hệ thống thông tin khách hàng là một điều kiện trong hoạt động của tổ chức tín dụng với những chuẩn cấu trúc gắn với định danh công dân và định danh của tổ chức, trách nhiệm trong việc tra soát để đảm bảo tính chính danh của tài khoản sẽ giúp cho công tác quản lý nhà nước rất nhiều cũng đóng góp cho việc phòng, chống tội phạm trên các lĩnh vực, trong đó có cả tội phạm lừa đảo qua mạng phổ biến như trong thời gian vừa qua”, đại biểu Thịnh nói, đồng thời đề nghị vấn đề này có thể bổ sung vào Chương IV của dự thảo luật.